Κατάρρευση μνημονίου και διπλωματικό δελτίο θυέλλης

Του Αλέξανδρου Τάρκα*
Οι αιθεροβάμονες προσγειώνονται...
Οι προπαγανδιστές σωπαίνουν. Και οι ρεαλιστές, όσο κι αν κάποιοι βιάστηκαν να τους χαρακτηρίσουν «κασσάνδρες», δικαιώνονται στην προειδοποίησή τους ότι, σε όποια χώρα επενέβη το ΔΝΤ, ακολούθησαν ύφεση, κοινωνικές εκρήξεις και εθνικά αδιέξοδα......

Δεν έχει συμπληρωθεί καλά-καλά ούτε ένα εξάμηνο από την έναρξη του προγράμματος του ΔΝΤ και οι ίδιοι οι συντάκτες της, προ ημερών, νέας έκθεσής του παρουσιάζουν έναν ορίζοντα μαύρο. Μια οικονομία, χωρίς δυνατότητα ταχείας αναστροφής. Μια χώρα, χωρίς ελπίδα. Υπαινίσσονται ήδη την ανάγκη λήψης πρόσθετων μέτρων και παραδέχονται, έστω έμμεσα, την πιθανότητα κοινωνικής αναταραχής.
Η αγανάκτηση των αναγνωστών της έκθεσης είναι δικαιολογημένη, αλλά την ευθύνη δεν την έχουν οι συντάκτες της.
Γιατί οι εμπειρογνώμονες του ΔΝΤ δεν ήρθαν απρόσκλητοι στην Αθήνα την περασμένη άνοιξη! Τους έστρωσαν κόκκινα χαλιά ο Πρωθυπουργός και τα εξαπτέρυγά τους στη Βουλή. Ούτε και τα στελέχη της Κομισιόν πρέπει να προκαλούν οργή στους Έλληνες με τις παρεμβάσεις τους. Μήπως δεν είναι η κυβέρνηση που, πρόσφατα, τους επέδειξε αναλυτικά στοιχεία ακόμα και για την τελευταία βίδα των ναυπηγικών προγραμμάτων του Πολεμικού Ναυτικού με την απλή παράκληση διακριτικής μεταχείρισης των ελληνικών εθνικών απορρήτων; Κι, ασφαλώς, δεν πρέπει να κατηγορούνται ούτε οι τεχνοκράτες της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Οι εν Αθήναις αρμόδιοι ήταν εκείνοι που, το δίμηνο Μαρτίου-Απριλίου, είχαν αναδείξει την ΕΚΤ ως μοναδική πηγή ρευστότητας των ελληνικών τραπεζών μέσω της ανταλλαγής ομολόγων-ρευστού κατά παράβαση των κοινοτικών κανόνων. Άλλωστε κάποιοι πρέπει να χρωστούν χάρη στα στελέχη της ΕΚΤ. Γιατί αν η ΕΚΤ ήθελε, θέλει ή θελήσει, μπορεί, ανά πάσα στιγμή, να ξετυλίξει το κουβάρι όσων θησαυρίζουν, στην Ελλάδα και διεθνώς, με τη διακύμανση των spreads. Αν, αργά ή γρήγορα, αρχίσει μια τέτοια έρευνα, θα μείνουν έκπληκτοι οι ερευνητές της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς των ΗΠΑ που αποκάλυψαν το σκάνδαλο Siemens ή ακόμα και οι σεναριογράφοι του “Wall Street 2” με τον Μάικλ Ντάγκλας που ανεβαίνει, την επόμενη εβδομάδα, στους κινηματογράφους.
Όμως τα νέα μέτρα και η, προς το παρόν υπόγεια, κοινωνική αναταραχή δεν είναι το μοναδικό πρόβλημα που έχει ν’ αντιμετωπίσει η κυβέρνηση. Η διπλωματική ατζέντα της χώρας έχει εγγεγραμμένες, στο τελευταίο δίμηνο του έτους, θυελλώδεις εξελίξεις που θα σφραγίσουν επί μακρόν τις ισορροπίες στη ΝΑ Μεσόγειο. Και η ειρωνεία της τύχης, ή ο περίφημος «νόμος του Μέρφι» για την κυβέρνηση και τη χώρα, είναι ότι οι καυτές αποφάσεις για την οικονομία και τη διπλωματία συμπίπτουν χρονικά!
Από τη μια πλευρά, στο πεδίο της οικονομίας, η έκθεση του ΔΝΤ οριστικοποιεί πλέον επίσημα (σ.σ. πίνακας 7 στις 107 σελίδες του κειμένου) την 30η Νοεμβρίου ως την ημερομηνία της δεύτερης ευρείας επιθεώρησης της υλοποίησης του προγράμματος και ως την ημερομηνία αξιολόγησης των στόχων που έχουν τεθεί για την 30η Σεπτεμβρίου. Με λίγα λόγια, τα ανησυχητικά στοιχεία (με εξαίρεση τον ΦΠΑ του Αυγούστου) που σήμερα καταγράφει το υπουργείο Οικονομικών θα σφραγιστούν, δυσμενώς, από το ΔΝΤ την 30η Νοεμβρίου, σφίγγοντας περισσότερο τη θηλιά στην ελληνική οικονομία. Την ίδια ημερομηνία, προβλέπεται πως οι εγχώριες επιχειρήσεις θα είναι παγιδευμένες, όσο ποτέ, στην ύφεση.
Από την άλλη πλευρά, στο πεδίο της εξωτερικής πολιτικής, οι κρίσιμες ημερομηνίες εστιάζονται στη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ (19-20 Νοεμβρίου), στην κατάθεση της έκθεσης του απεσταλμένου του ΟΗΕ για το Κυπριακό Αλ. Ντάουνερ (30 Νοεμβρίου) και στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο (16 Δεκεμβρίου). Ούτε λίγο-ούτε πολύ όλα τα ανοιχτά θέματα της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής θα τεθούν υπό διαπραγμάτευση σε διάστημα μικρότερο του ενός μηνός υπό τη σκιά των προειδοποιήσεων του ΔΝΤ, των υπαινιγμών διαφόρων κύκλων για επαναδιαπραγμάτευση του χρέους και υπό το φόβο της εσωτερικής κοινωνικής αναταραχής. Σαν να μην έφταναν δε οι ατυχείς χρονικές συγκυρίες, το ανησυχητικό είναι ότι η κυβέρνηση, ακόμα και σε θέματα που θα μπορούσε να κωλυσιεργήσει για λόγους σκοπιμότητας, σπεύδει να διαπραγματευθεί. Σαν να μην βρίσκεται η χώρα στο «καναβάτσο», η κυβέρνηση, πρώτον, επιταχύνει τον περίεργο διάλογο με την Τουρκία για το Αιγαίο και παρασύρεται από τα τεχνάσματα του κ. Ρ. Ερντογάν. Δεύτερον, ολιγωρεί στα θέματα των ΝΑΤΟϊκών στρατηγείων Λάρισας και Σμύρνης και των αρμοδιοτήτων των Ελλήνων και Τούρκων διοικητών και επιτελαρχών τους. Τρίτον, δεν ζητεί σοβαρά ανταλλάγματα για την (πάντως εθνικά επιβεβλημένη) συμμετοχή της χώρας στο νέο συμμαχικό δίκτυο αντιπυραυλικής άμυνας. Τέταρτον, στηρίζει πολλές ανεδαφικές προτάσεις του προέδρου Δ. Χριστόφια. Και, πέμπτον, εμμένει στην εξέταση διαφόρων κωμικοτραγικών προτάσεων για την ονομασία της ΠΓΔΜ. Αλήθεια, η κοινή λογική δεν επιβάλλει ότι, όταν μια χώρα βρίσκεται σε δυσχερή οικονομική και κοινωνική θέση, δεν πρέπει να διαπραγματεύεται, ταυτόχρονα, τα κρίσιμα διπλωματικά και αμυντικά θέματά της; Είναι δυνατόν να συμμετέχεις σε κρίσιμο διάλογο, και μάλιστα σε πολλά παράλληλα μέτωπα, από θέση αδυναμίας;
Φαίνεται ότι αυτή η απλή λογική εκλείπει. Καταρρέει το μνημόνιο, αλλά έρχεται και διπλωματική θύελλα. Δυστυχώς, και στην περίπτωση της Ελλάδας, δικαιώνεται η διαπίστωση ότι, όπου επεμβαίνει το ΔΝΤ, ακολουθούν όχι μόνον ύφεση και κοινωνικές εκρήξεις, αλλά και εθνικά αδιέξοδα. Κι ασφαλώς, η ευθύνη δεν θα βαραίνει το ΔΝΤ, αλλά την κυβέρνηση και τα εξαπτέρυγά της.
* Ο Αλέξανδρος Τάρκας είναι εκδότης του περιοδικού «Άμυνα & Διπλωματία» και σύμβουλος ξένων εταιριών μελέτης επιχειρηματικού ρίσκου για τη ΝΑ Ευρώπη

Πηγή